ПАТША ҮКІМЕТІНІҢ ОЗБЫРЛЫҒЫ

Керісінше, патша өкіметінің қазақ даласын толық жаулауға деген ниеті бұрынғыдан да күшейіп, Сыр өңірін толығымен өз құрамына қосуға жол салды. Себебі, Сыр өңірінде патша өкіметінің нақты билігінің болмауы -жергілікті қазақ халқының көңіл-күйін бақылауға мүмкіндік бермеді. Ал Ақмешіт бекінісін басып алған жағдайда Ресей үкіметі Сыр өңіріне өз ықпалын оңай жүргізе алатын.

Сонымен қатар, бекініс бұл уақытта Хиуа хандығының қарамағында болғанымен, тұрғылықты халқы қазақтар еді. Тарихшылар тарапынан жүргізген зерттеулер және мұрағаттан табылған көптеген құжаттар бұл пікірдің толықтай дәлелдеп отыр. Мәселен, соңғы зерттеулер көрсеткендей еліміздің оңтүстік бөлігінде орын тепкен Жаңақорған, Жөлек, Шымкент, Түркістан, Ташкент және тағы басқа да қалаларды патша әскерлерінен қазақтар қорғаған. Сол сияқты, Ақмешіт, Әулиеата, Мерке, Созақ, Шолаққорған сияқты бекіністердің қорғаушылары түгелдей дерлік қазақтардан тұрған.

Ақмешіт қамалын қорғаған қазақтардың ерлігі ешқашан ұмытылмақ емес. Бекініс сол уақытта стратегиялық жағынан өте маңызды қамал болды. Егер патша өкіметі осы қамалды басып алса, онда Ресей империясы Сыр бойына бақылауын орнатып қана қоймай, бүкіл Оңтүстік Қазақстанға емін-еркін кіруге мүмкіншілік алатын еді. Осы мақсатты көздеген патша үкіметі Орынбор генерал-губернаторы В.Перовскийге Ақмешітті қалайда басып алу туралы тапсырма берді. Патша өкіметінің нұсқауын орындауға кіріскен генерал Ақмешітке баратын жолды барлап, бекініске екі рет шабуыл жасаған. Бірақ, бұл екі жорық та сәтсіз болған. Себебі, қаланың қорғанысы мықты еді. Бұл кезде Ақмешіттің қазақтары да патша өкіметі тарапынан қауіп анық төне бастағасын, бірнеше қауіпсіздік шараларын жүзеге асырған.

Ресей империясына қазақ даласын жаулап алуға 130 жыл жұмсаса, Орта Азияны бар болғаны 20–25 жылда өздеріне бағындырды. Отарлау саясатына тосқауыл болған батыр қамал-қаланың бірі Ақмешіт еді. Патшалық Ресейдің Ақмешітті жаулап алу барысында жүргізген соғыстары мен саясаты, еркіндік сүйгіш қазақтардың бодандықты қабылдамайтындығын, оларды тек қана озық қарудың күшімен бағындыруға болатындығын көрсетті.

Бүгінде екі ғасырлық шежіресі тасқа басылған шырайлы шаһар өзінің іргесі қаланған уақыттан кейінгі екінші онжылдықта осындай тарихи оқуғаларды бастан өткізді. Жергілікті халық бұл кезеңде сыртқы күштерге тойтарыс бере отырып, шаһардың тыныс-тіршілігінің жандана түсуіне зор үлестерін қосты.